Można samodzielnie zrobić tunel foliowy (metalowy, drewniany lub z PCV) przy pomocy giętkich pałąków, czyli łukowato wygiętych elementów konstrukcyjnych. W tym artykule radzimy, jak zrobić pałąki do tunelu foliowego – z czego najlepiej je wykonać, w jaki sposób formować i skąd wiadomo, jaką powinny mieć długość. Mamy nadzieję, że po lekturze będziesz już wiedział, jak samodzielnie zrobić tunel foliowy do uprawy warzyw czy innych roślin.
Z czego najlepiej wykonać pałąki do tunelu foliowego – stal, PCV czy drewno?
Stal, rurki PCV i drewno to najpopularniejsze materiały, z których można wykonać pałąki do tunelu foliowego. W poniższej tabeli dokonujemy porównania ich zalet i wad:
Materiał
Zalety
Wady
Stal ocynkowana
odporna na działanie czynników zewnętrznych, nie korodujebardzo wytrzymała, nie powygina się ani nie uszkodzi pod wpływem wiatru;
droższa; ma dość duży ciężar; trzeba koniecznie wybrać stal ocynkowaną lub w inny sposób zabezpieczoną przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi;
Rurki PCV
tanie; lekkie; łatwo poddają się wyginaniu; są odporne na wilgoć (nie ulegają butwieniu ani korozji);
przy silnym wietrze konstrukcja z giętkich rurek PCV może ulec uszkodzeniu; mróz może spowodować pękanie konstrukcji z rurek;
Drewno
stosunkowo tanie; łatwo dostępne; przyjazne środowisku naturalnemu;
nie wszystkie gatunki równie łatwo poddają się formowaniu – należy wybrać dość miękkie, elastyczne drewno, np. leszczyna, jesion, wierzba; drewniane pałąki nie są zbyt wytrzymałe, muszą być porządnie zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych;
Jak dobrać długość i średnicę pałąków do tunelu foliowego?
Do budowy tunelu foliowego będziemy potrzebować pałąków o takiej długości, która będzie odpowiadała pożądanym wymiarom konstrukcji – szerokości i wysokości tunelu. Jak obliczyć odpowiednią długość łuku? Przyda się następujący wzór:
Długość pałąka = π x r (promień półokręgu, którym będzie wygięty pałąk, a więc szerokość tunelu podzielona przez 2)
Jeśli więc chcemy uzyskać tunel foliowy o szerokości np. 2,5 m, to z tego wyliczamy promień półokręgu (pałąka) – 1,25 m. W takim przypadku łuk powinien mieć długość wyliczoną jako:
π x 1,25
czyli w przybliżeniu:
3,14 x 1,25
co daje nam 3.925 m.
Wzór zakłada, że łuki będą idealnymi półokręgami, ale oczywiście nie musi tak być. Jeśli tunele foliowe mają być bardziej płaski, to można wykorzystać nieco krótsze pałąki.
Jeśli chodzi o optymalną średnicę łuków wykorzystanych do budowy tunelu foliowego, to będzie ona zależała od konkretnego materiału oraz od specyficznych cech danej konstrukcji. Im większy tunel, tym solidniejsze powinien mieć pałąki, aby wytrzymały ciężar całej konstrukcji.
Pamiętajmy, że zastosowanie grubszej folii dodatkowo ten ciężar podnosi, a zimą dodatkowo dochodzi masa śniegu przykrywająca dach tunelu. Poniżej podaliśmy przykładową średnicę pałąków wykonanych z różnych tworzyw, przyjmując, że dotyczy to tunelu foliowego o standardowej szerokości, czyli 1,5-3 m.
Pałąki ze stali – zalecana minimalna średnica od 12 mm do 20 mm.
Pałąki z rurek PCV – zalecana minimalna średnica od 20 mm (¾ cala) do 32 mm (1¼ cala).
Pałąki drewniane – zalecana minimalna średnica gałęzi od 25 mm do 40 mm (jednak należy pamiętać, że gałęzie o średnicy zbliżonej do 40 mm są już bardzo trudne do zginania; przy większych tunelach foliowych lepiej wybrać pałąki metalowe lub z PCV).
Ile pałąków potrzebuje tunel o określonej długości i szerokości?
Optymalny rozstaw pałąków, pozwalający zachować stabilność konstrukcji, to 1 pałąk co 0,5-1 m, w zależności od indywidualnych uwarunkowań. Im większy ciężar będzie musiał dźwigać szkielet tunelu foliowego, tym gęściej warto rozstawić pałąki. To istotne również ze względu na konieczność dobrego naciągnięcia folii – więcej przerw, to większe ryzyko zapadania się folii i gromadzenia w niej wody deszczowej lub śniegu.
Możemy pójść na kompromis i dla tunelu foliowego o przeciętnych parametrach zaplanować pałąki rozmieszczone co 0,75 m długości tunelu. Dla przykładu, jeśli tunel foliowy ma mieć długość 6 m, to będziemy potrzebowali 9 pałąków (po jednym na początku i na końcu konstrukcji oraz siedem pomiędzy nimi, co 0,75 m).
Liczbę wymaganych pałąków do tunelu foliowego można łatwo policzyć, dzieląc długość tunelu przez odległość pomiędzy pałąkami i dodając 1 (bo każdy odcinek tunelu ma być po obu stronach odgraniczony pałąkami – ten jeden będzie na końcu tunelu).
Wnętrze tunelu z rurek
Jak prawidłowo wbić lub przymocować pałąki w ziemi, aby były stabilne?
Istnieje kilka sposobów na przymocowanie pałąków tak, aby zapewnić stabilność konstrukcji nawet przy silnym wietrze:
Wbicie bezpośrednio w ziemię na taką głębokość, by wiatr nie mógł zagrozić tunelowi ogrodowemu – w przypadku mniejszych konstrukcji wystarczy 40-50 cm, przy wyższych, szerszych tunelach lepiej 50-70 cm.
Mocowanie w tulejach (osłonach) – w ziemię wbijana jest tylko kilkudziesięciocentymetrowa rurka, w której umieszcza się pałąk (konieczne jest dobranie odpowiedniej średnicy).
Mocowanie do drewnianej podstawy tunelu foliowego – wymagane jest wykonanie drewnianej ramy (podstawy) tunelu i przymocowanie do niej pałąków (np. na wkręty, specjalne klamry lub obejmy). Dzięki temu cała konstrukcja zyska bardziej sztywny, stabilny szkielet, a rama może być dodatkowo przymocowana do ziemi.
Zakotwienie w ziemi poprzez kotwy wkręcane.
Zabetonowanie końcówek pałąków w ziemi.
Przeciągnięcie drutu przez wszystkie łuki. Następnie drut wygina się w dół i mocuje oba jego końce do ziemi. To dodatkowe zabezpieczenie tunelu ogrodowego przed uniesieniem przez wiatr.
Zalecane jest wykorzystanie dodatkowych wzmocnień całej konstrukcji tunelu foliowego, przykładowo:
Można zwiększyć stabilność, mocując sznurki (lub drut czy linki stalowe) po bokach, między poszczególnymi łukami. To znakomite wzmocnienie na tunele foliowe metalowe w poziomie, równolegle do gruntu.
Innym sposobem na stabilizację konstrukcji tunelu foliowego jest wykorzystanie mocnego sznurka i dwóch kołków – około pół metra od obu końców tunelu wbija się kołki i do jednego mocuje sznurek, który następnie jest przeciągany przez całą długość konstrukcji. Wszystkie łuki wiążemy razem sznurkiem, a jego pozostałą część mocujemy do przeciwległego kołka.
Warto obciążyć boczne części konstrukcji tunelu foliowego, aby wiatr nie mógł ich podnosić. Można docisnąć folię ciężkimi przedmiotami (np. głazami) lub przysypać jej brzegi ziemią. Najlepiej połączyć obie te metody, aby zapewnić odpowiednią wentylację tunelu. Jeden brzegów folii obsypujemy ziemią, a przeciwległy brzeg czymś dociskamy, aby możliwe było uniesienie folii w celu przewietrzenia.
Jak wyginać pałąki, aby uzyskać odpowiedni kształt łuku?
W poniższej tabeli przedstawiliśmy sposoby wyginania w łuk różnych materiałów wykorzystywanych do budowy tunelu foliowego:
Materiał
Sposób wygięcia w pałąk
Rury PCV
Ręcznie, można użyć szablonu w postaci dwóch palików wbitych w ziemię. Zobacz nasze tunele foliowe PCV.
Metalowe pręty
Na ogół potrzebna giętarka, choć niektóre metale można formować na szablonie. Stal będzie raczej trudna do samodzielnego wyginania, lepiej kupić gotowe pałąki.
Drewno
Miękkie gatunki można stosunkowo łatwo wygiąć (przyda się szablon z palików wbitych z ziemię). Najlepiej zrobić to, gdy gałęzie są świeże, suche drewno można zmiękczyć przez parzenie lub gotowanie.
Jak montować folię na tunelu, aby pałąki jej nie uszkodziły?
Na portalu PSB Mrówka znajduje się poradnik, jak zbudować tunel foliowy. Znajdziemy w nim m.in. trochę przydatnych informacji na temat przykrycia folią konstrukcji tunelu:
,,Wymiary folii do tuneli dobieramy w taki sposób, aby po przykryciu tunelu wystawała z obu stron na około 20 do 30 cm oraz zwisała poza oba szczyty tunelu nieco ponad 1 m. Jak obliczyć ile potrzeba folii na tunel? W tym celu musimy zmierzyć długość tunelu i rozmiary głównego łuku. Następnie musimy doliczyć do tych wartości zapasy folii potrzebne do przymocowania folii do tunelu – fartuch ziemny do wkopania w ziemię i fragment potrzebny do naciągnięcia folii na front i tył tunelu”.
Należy pamiętać, że tunel przykrywamy folią, odpowiednio ją napinając, aby nie gromadziła się w niej deszczówka. Naciąganie folii zaczynamy od jednego z boków tunelu, a następnie całą konstrukcję szczelnie pokrywamy. Luźne końce folii związujemy w ,,cukierek” (możemy je dodatkowo przymocować do palików wbitych przy obu końcach tunelu foliowego dla jego stabilizacji).
WARTO WIEDZIEĆ
Wybór odpowiedniej folii do pokrycia tunelu pomoże zapewnić optymalne warunki do uprawy roślin. Folia na tunel powinna zapewniać roślinom dostęp do światła słonecznego, a jednocześnie blokować promieniowanie UV. Jeśli przymierzamy się do uprawy warzyw, które łatwo gniją, warto wybrać folię perforowaną – zapewnia ona lepszy przepływ powietrza w tunelu foliowym.
Jak poprawnie rozstawiać pałąki, aby tunel był równy i stabilny?
Nie jest wcale trudno samodzielnie zbudować tunel foliowy, jednak trzeba przestrzegać pewnych reguł. Konstrukcja musi być wykonana z solidnych materiałów, aby ich żywotność nie okazała się zbyt krótka. Pamiętajmy poza tym, że nawet bardzo prosta konstrukcja tunelu foliowego wymaga poprawnego rozstawienia pałąków, aby miała odpowiednią wytrzymałość.
W jaki sposób rozstawić łuki, by tunel foliowy stał równo i był stabilny?
Sprawdź wypoziomowanie gruntu poziomicą.
Zaznacz na ziemi długość tunelu foliowego.
Odmierz taśmą mierniczą miejsca na poszczególne łuki, zachowując wybrany rozstaw (np. 0,75 m).
